Kiedy aktywne leczenie aparatem stałym dobiega końca, przychodzi czas na kolejny etap (jest on niezbędny w całym procesie leczenia ortodontycznego). U pacjenta zakłada się aparat retencyjny, którego zadaniem jest utrwalenie efektów uzyskanych podczas terapii i zapobiegnięcie sytuacji, w której zęby wrócą do pozycji sprzed korekcji.
Definicja aparatu retencyjnego
Aparat retencyjny to system ortodontycznego stabilizowania zgryzu po leczeniu aparatem stałym. Najczęściej ma postać przezroczystych alignerów lub metalowych szyn przypominających wyglądem cienki drut.
Rodzaje aparatów retencyjnych
Aparat retencyjny jest ostatnim etapem metamorfozy zgryzu u pacjentów ortodontycznych i ma za zadanie utrwalić nowe ułożenie zębów. Wyszczególniamy aparaty retencyjne ruchome lub stałe. Różnią się od siebie sposobem zakładania i wyglądem oraz czasem noszenia.
Aparat retencyjny stały
Aparat retencyjny stały to metalowa szyna przytwierdzana do wewnętrznej strony zębów przednich. Nie ma on wpływu na estetykę uśmiechu, ponieważ będąc po stronie językowej jest zupełnie niewidoczny. Nie stanowi także źródła dyskomfortu podczas jedzenia czy komunikowania się. Pacjent szybko się do niego przyzwyczaja i przestaje zwracać na jego obecność jakąkolwiek uwagę.
Ponadto aparat retencyjny stały nie przeszkadza w wykonywaniu rutynowych zabiegów z zakresu stomatologii zachowawczej, oraz higienizacji (piaskowanie lub skaling)
Aparat retencyjny ruchomy
Retainer ruchomy może mieć postać przezroczystych nakładek termoformowalnych (które są niemal niewidoczne) lub metalowej szyny wspartej na akrylowej płycie przylegającej do błony śluzowej w części podniebiennej.
Zaletą aparatów retencyjnych ruchomych jest to, że w żaden sposób nie wpływają na dotychczasową higienę jamy ustnej. Pacjent wyjmuje aparat retencyjny przed myciem zębów lub jedzeniem posiłku.
Jak czyścić aparat retencyjny ruchomy?
Jak wygląda proces czyszczenia aparatów ortodontycznych retencyjnych? Retainer ruchomy powinien być każdego dnia myty wodą (nigdy wrzątkiem) i wycierany do sucha ściereczką. Należy przechowywać go w zacienionym miejscu i chronić przed wilgocią.
Czy aparat retencyjny prostuje zęby?
Retainer zapobiega wyłącznie ponownej zmianie położenia zębów i powrotu do swoich pierwotnych pozycji. Nie jest on odpowiedzialny za zmianę ustawienia zębów w przypadku ich krzywizny. Pełni on zatem funkcję utrzymania końcowych efektów leczenia ortodontycznego.
Kiedy i w jakim celu stosujemy aparat retencyjny?
Pacjenci bardzo często zastanawiają się, czy po zdjęciu aparatu stałego jest konieczność zakładania retainera? Stanowi on integralną część całego procesu korekty zgryzu.
Jak długo trwa retencja? Rekomendowany czas noszenia aparatu retencyjnego w przypadku szyn termoformowalnych lub płyt akrylowych to okres około roku jednak decyduje o tym ortodonta. W zależności od jego zaleceń pacjent nosi je w ciągu dnia lub wyłącznie w porze nocnej.
Gdy ortodonta zaleci pacjentowi noszenie aparatu retencyjnego stałego, powinien on pozostać w jamie ustnej tak długo, jak to tylko możliwe (nawet do końca życia), ponieważ istnieje ryzyko, że zęby powrócą do dawnej pozycji sprzed leczenia ortodontycznego (ryzyko to wzrasta z wiekiem).
Rola ortodonty w wyborze aparatu retencyjnego
Gdy aktywne leczenie wady zgryzu dobiega końca i aparat stały zostaje zdjęty z zębów pacjenta, przychodzi czas na wybór aparatów retencyjnych. Popularną praktyką jest zakładanie przezroczystych nakładek na górny łuk zębowy, zaś do wewnętrznej części łuku dolnego przytwierdza się specjalnym klejem metalową szynę retencyjną.
W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz od tego, jak lekarz oceni jego zgryz, specjalista doradza wybór określonych rozwiązań. Bardzo ważne jest, by na tym etapie pacjent z równie dużym zaangażowaniem współpracował z ortodontą. Jeśli będzie nosić aparat retencyjny ruchomy systematycznie, rezultaty leczenia ortodontycznego będą dla niego satysfakcjonujące.